معنی تصنیف در موسیقی

معنای لغوی:

 

گونه گونه ساختن، تمیز دادن، صنف صنف کردن، کتابی را از خود نوشتن، نوع نوع کردن مطالب و جمع آوری آنها، موشح، سرود، ترکیب و ترتیب به نواهای موسیقی های معانی مختلفی است که در منابع مختلف برای واژه تصنیف بیان شده است. در فرهنگ معین علاوه بر دسته دسته کردن و نوشتن رساله، تصنیف را نوعی شعر دانسته که با آهنگ می شود که بیشتر به معنای متاخر آن اشاره دارد.

 

معانی تصنیف در رسالات کهن:

 

کلمه تصنیف از قرن هشتم وارد اصطلاح شناسی موسیقی ایرانی می‌شود (کتین ۱۹۸۳:۲۰) و یعنی ساختن نغمه و آهنگ که  می‌توان آن را معادل واژه آهنگسازی امروز دانست که در خفن ترین آهنگ های کردی کرمانشاهی هم کاربرد دارد. در رساله های قدیمی زیر مجموعه هایی برای تصنیف بیان کرده اند که مطالعه آن ها به معنای آنان بیشتر پی خواهیم برد.

تعریف متأخر تصنیف:

 

برخی از پژوهشگران با رویکرد تاریخی تصنیف را تعریف می‌کند (بهار، خوش ضمیر، ملاح، مشحون و…) این گروه تصمیم را به گونه‌ای پیشا اسلامی مانند فهلویات و چامه و چکامه نسبت می دهند در حالی که ما هیچگونه سند صوتی از این آثار نداریم و بیان ارتباط بین این گونه ها و تصنیف امروز ممکن نیست.

برخی دیگر تصنیف را بیشتر از  بعد وزن شعر و  هجایی دانستن آن تعریف کردند (آریانپور، فرهت، خوش ضمیر) این نگاه نیز متاثر از دیدگاه هجایی دانستن تمام اشعار غیر و  عروضی است در حالی که خیلی از این تصنیف نوعی شعر گذاری در ملودی است.

اما تعاریف می مانند آقای کیانی فاطمی پدیدار شناسانه است و بدون هیچ تلاشی تصنیف امروز را تعریف می کند. آهنگی که موزون، آهنگسازی شده، با کلام در حوزه موسیقی کلاسیک ایرانی باشد تصنیف نام دارد گفتنی است با گشایش مرکز حفظ و اشاعه موسیقی در دوره پهلوی با قضاوت ارزشی این واژه توسط هنرمندان این مرکز جانشین واژه ترانه شد.

۲. معنی ترانه در موسیقی:  

 

معنای لغوی:

 

جوان خوش صورت و صاحب جمال

 

معادل دوبیتی و رباعی

 

صوت، نقش، بخشی از نوبت مرتب، سرود، نغمه و نوا، خوانندگی

 

غیر از معنای اول که موسیقایی نیست و بسیار کم  بسامد است،دو معنای دیگر به سیر تغییرات معنای این واژه که از یک گونه ادبی به سمت یک اصطلاح موسیقی در حرکت است را نشان می دهد، ترانه یا ترانک در دوره پیش از اسلام به گونه ای شعر هجایی مربوط بوده و بعد از اسلام ترانه رباعی که با آهنگی خاص خوانده شود اطلاق می شده است که ترانه با این ویژگی بخشی از نوبت مرتب بیان شده است و به عبارتی علاوه بر گونه شعری موسیقایی  بودن آن نیز جوهر این قالب محسوب می‌شود.